14 april 2021
Naar aanleiding van de cursus humisme die ik van 2013 tot 2018 gaf, maakte mijn broer Daniël deze afbeelding in Photoshop (nee, het is niet echt). Ik gebruik hem sindsdien in vrijwel al mijn lezingen en cursussen.
Hij geeft heel krachtig weer waar het om gaat: de bodem is bijna letterlijk een stad. Organismen doen er soms jaren over om een plekje te vinden. Ze gaan allerlei relaties aan met de buurtbewoners en bouwen samen aan de infrastructuur.
Wormen, mollen, mieren en andere gravers maken gangen, die je kunt vergelijken met wegen: wortels groeien daar graag doorheen. Ook wordt organisch materiaal, water en lucht van de oppervlakte naar beneden vervoerd via deze gangen.
Mycorrhizale schimmels dienen als waterleiding doordat ze water over grote oppervlakten kunnen verzamelen en af kunnen leveren aan planten en bomen. Ook verplaatsen ze voedingsstoffen van de ene plek naar de andere; van een plek met een overschot naar een plek met een tekort. Dit gaat allemaal wat langzamer, het is meer voetverkeer dan een snelweg met vrachtwagens. Maar dat maakt het niet minder belangrijk.
Ook vormen deze schimmels een soort internet: planten en bomen kunnen met elkaar communiceren. Ze kunnen elkaar bijvoorbeeld waarschuwen voor de aanval van een bacterie, schimmel of insect. Daardoor kunnen de planten of bomen niet alleen afweerstoffen aanmaken, maar zelfs tijdig roofdieren aantrekken door bepaalde geurstoffen af te scheiden.
De schimmels gaan nóg een stapje verder: ze vormen eigenlijk een elektriciteitsnet. Planten leggen de energie van de zon vast in koolstofverbindingen en sturen deze de bodem in. Deze energie wordt door de schimmels heen en weer gestuurd tussen planten. Een naaldboom die in de schaduw van een loofboom staat, kan in de lente en zomer koolstof krijgen van de loofboom, en de loofboom kan in de herfst en winter, als hij geen blaadjes heeft, koolstof krijgen van de naaldboom. Zo helpen de schimmels beide bomen om te groeien.
Er zijn natuurlijk ook verschillen (zo eten stadsbewoners elkaar bijvoorbeeld niet op), maar het beeld is duidelijk: als je de bodem omspit, vernietig je de infrastructuur die de organismen hebben gebouwd en de relaties die ze met elkaar zijn aangegaan. Als dat elk jaar gebeurt, zullen de opportunisten (die je in een verstoorde stad ook als eerste ziet opduiken) de boel overnemen en kan de bodem nooit zijn gezondmakende functies vervullen. Een wijze les in één plaatje!
Facebook
LinkedIn