27 oktober 2020
Leestijd: ongeveer twee minuten
Ik lees en hoor geregeld deze weerlegging waarom we niet zonder onze economie en geld kunnen: "Als we geen geld meer gebruiken, wie maakt dan de wc's schoon en haalt het vuilnis op?"
Deze weerlegging legt juist een zwakte bloot. We kunnen mensen vreselijk werk (ik denk dan eerder aan kobaltmijnen dan aan wc's, maar goed) laten doen, als we ze er maar voor betalen. Het hoeft niet eens veel te zijn. Als je mensen de toegang tot de eerste levensbehoeften ontzegt als ze geen geld hebben, dan zullen ze op een gegeven moment zwichten en het werk doen, hoe gevaarlijk of schadelijk ook.
In ons welvarende land besteden we de rotklusjes uit aan mensen die geen keus hebben en het echt onmenselijke werk uit aan andere landen.
Maar het werk dat dan nog overblijft, is vaak ook redelijk uitzichtloos: 20% van de werknemers zegt een bullshit-baan te hebben. Als ze niet naar hun werk zouden gaan, zou dat feitelijk geen verschil maken. Slechts 20% van de werknemers haalt voldoening uit zijn of haar werk (dit zou in Nederland zo maar 40% kunnen zijn). Dat betekent dat er een enorme massa mensen uitsluitend werkt om er geld mee te verdienen: ze zetten hun leven om in geld om te kunnen leven. Maar er gaat een enorme hoeveelheid levensenergie verloren bij die omzetting.
Stel nou dat niemand meer vuilnis op kwam halen, zou dat dan echt een probleem zijn? Ja, op de korte termijn wel. Het afval zou zich al snel op gaan hopen. Het zou echter inzichtelijk maken wat een onvoorstelbare berg rommel we produceren, eventjes gebruiken en weer weggooien.
Het probleem zou op de langere termijn zo maar een oplossing kunnen worden: we zouden minder gaan aanschaffen, heel goed op verpakkingen gaan letten en alleen spullen van de hoogste kwaliteit willen. En we zouden van de producent verwachten dat alles weer gerepareerd kan worden en waar nodig verbeterd.
Misschien komen er wel werklozen bij. Maar die kans is klein, want er ligt nog een enorme berg werk te wachten: ecosysteemherstel bijvoorbeeld vraagt om heel veel handen, harten en hoofden. Dat moeten we niet alleen willen, we moeten het actief ondersteunen. Toevallig zijn we op deze planeet om (weer) te leren dat alles en iedereen onderling afhankelijk is. Mensen die nu nutteloos werk doen, zijn in staat tot de prachtigste dingen als we ze de kans geven. Dat is logischerwijs iets wat we alleen samen kunnen. Ecosysteemherstel en het herstel van menselijke gemeenschappen zijn dan ook onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Oneindige exponentiële groei is onmogelijk op een eindige planeet, dat weten we nu wel. Dus waarom zouden we dat als doel hebben? Stel je voor dat we een economie zouden hebben die niet groei als hoogste doel heeft, maar biodiversiteit, schoonheid, levensgeluk en gezondheid. Er is geen enkele natuurwet die zegt dat dat niet kan. Sterker nog, het is een absolute noodzaak. Waar wachten we eigenlijk op?
Facebook