4 september 2021
Leestijd: ongeveer drie minuten
Op Aarde zien we dat alles een eigen tijdsbesef heeft: als je een vlieg probeert te vangen, is deze meestal al weg voordat je hand in de buurt is. De vlieg ervaart jouw hand als iets wat vrij langzaam aan komt zetten, maar wel een gevaar vormt. Als je je hand heel langzaam dichterbij laat komen, zal de vlieg blijven zitten omdat je hand in zijn beleving stilstaat. Zo lijkt een plant ook stil te staan in onze beleving, terwijl ze wel degelijk groeit en beweegt. Zo heeft alles en iedereen een subjectieve beleving van wat we 'de werkelijkheid' noemen.
Stel dat je een foto zou maken van een hart, en een milliseconde later nog een, dan zou je daaruit op kunnen maken dat het hart krimpt of uitdijt. Als je niet weet waar een hart toe dient, hoe het werkt en waar het een onderdeel van is, zou je kunnen concluderen dat het ofwel zal blijven krimpen tot het niet verder kan krimpen, of dat het voor eeuwig en altijd zal blijven uitdijen. Dat het een pompende beweging maakt, zou je met de beperkte informatie waarschijnlijk niet kunnen bevroeden. Omdat wij zelf een hart hebben en weten waar dit toe dient, zullen de hierboven beschreven ideeën niet in ons opkomen. Van het heelal hebben we zeer beperkte kennis, toch maken we er aannames over.
Als we metingen doen, willen we graag dat ze altijd dezelfde uitkomst hebben. De zogeheten constanten, zoals de lichtsnelheid, blijken echter niet constant, maar veranderlijk te zijn. Tussen 1928 en 1945 was de lichtsnelheid bijvoorbeeld ongeveer 20 kilometer per uur trager dan voor en na die periode, wat een significant verschil is. Het waren geen meetfouten, toch worden dergelijke resultaten onder het tapijt geveegd. Alles moet reproduceerbaar zijn, anders is het niet wetenschappelijk. Maar misschien is het voor het voortbestaan van het universum wel nodig dat natuurwetten veranderlijk zijn; net als onze bloeddruk moet kunnen veranderen om zuurstof op tijd op de juiste plaats te krijgen?
We missen ook nog steeds 95% van de massa van het heelal. Om theorie en praktijk met elkaar te laten rijmen, verzinnen we termen als donkere materie (27% van het universum) en donkere energie (68% van het universum). Deze onmeetbare massa zorgt ervoor dat sterrenstelsels in onze modellen, ondanks een enorm gebrek aan waarneembare massa, niet uit elkaar vallen.
Er is een theorie, die invulling geeft aan deze vage termen: die zegt dat informatie een fundamentele bouwsteen is en dat die informatie energie is en massa heeft. Als dat waar is, zou het betekenen dat informatie zwaartekracht uitoefent. Uiteraard is deze kracht uiterst zwak, waardoor deze niet waar te nemen is (het blijft ‘donker’). De theorie kan de toekomst van het universum in een ander licht zetten.
De wetenschappelijke theorieën over deze toekomst – een Big Crunch, een Big Rip, een Big Freeze … – stemmen niet tot vrolijkheid. De Big Bounce-theorie klinkt beter, maar betekent niet meer dan dat de Big Crunch gevolgd wordt door een nieuwe Big Bang.
Stel je nu eens een Big Beat-universum voor, dat na miljarden jaren uitdijing weer gaat krimpen en daarna weer gaat uitdijen, zonder dat alle informatie wordt vernietigd. Is dat niet een veel mooiere gedachte? En je kunt er in geloven zonder dat het waar hoeft te zijn. Net zoals je in de Big Crunch kunt geloven; die hoeft ook niet waar te zijn.
Misschien is het vreselijk onwetenschappelijk (hoewel het in mijn ogen juist de essentie van wetenschap zou moeten zijn), maar ik zie overal intelligentie, zelforganisatie en liefde. Mijn realiteit is uiteraard subjectief, de wetenschap (als er al zoiets is als één wetenschap) wil objectieve waarnemingen. Maar als je daarmee maar 5% van de realiteit kunt bestuderen, heb je maar een heel beperkte blik. Om dan iets met zekerheid te zeggen is hetzelfde als zeggen dat je in alle landen bent geweest omdat je een keer door de atlas hebt gebladerd. Ik weet het natuurlijk ook niet; het is zomaar een gedachte.
Het geeft wel aan dat we met onze gedachten onze realiteit creëren. We kunnen ervoor kiezen te geloven dat een trend zich altijd voort zal zetten, dat wat nu gaande is alleen maar steeds erger zal worden. Dat is nogal fatalistisch, en in mijn optiek vervult zo'n profetie zichzelf. We kunnen ook geloven dat er altijd onmeetbare, onzichtbare krachten meespelen die steeds weer voor balans zorgen. In het universum, maar ook in ecologische en sociale systemen. In een tijd waar wanhoop altijd op de loer ligt, vind ik dat een troostende gedachte.
Facebook
LinkedIn