Het is een bijna onmogelijke klus om een boek te schrijven over wat er allemaal mis is in de wereld zonder de lezer in een suïcidale depressie te storten. Toch is Charles Eisenstein dat gelukt met Sacred Economics. Over zijn analyse over wat er mis is met het economische systeem kan ik alleen maar heel blij worden.
De rode draad in dit boek is de problemen die door rente worden veroorzaakt. Het is in het systeem ingebouwd dat geld van arm naar rijk stroomt (door middel van rente op schulden, maar ook doordat er bijvoorbeeld huur voor land of woningen wordt gevraagd door woekeraars). Het bezitten van geld is voldoende om steeds rijker te worden, terwijl arme mensen (en landen) niet in staat zijn om hun schulden ooit af te lossen. En zolang je schulden hebt, ben je niets minder dan een slaaf van het systeem. Hij gebruikt de parabel De man met de witte hoed van Bernhard Litaer om dit duidelijk te maken.
Even kort door de bocht: volgens de auteur is het invoeren van negatieve rente voldoende om een complete omslag te veroorzaken op het gebied van klimaat, sociale problemen, armoede, milieuvervuiling, biodiversiteitsverlies, waterschaarste, noem maar op. Daardoor gaat geld van rijk naar arm stromen (nee, het moet niet naar de bankiers stromen). Op deze manier komt er steeds meer gelijkheid. Hij stelt dat er geen complot gaande is; er is geen geheim genootschap dat aanstuurt op totale overheersing van de planeet. Het is simpelweg de rente die de allesvernietigende drang naar groei veroorzaakt en daarmee kortetermijnwinst een betere investering maakt dan het behoud van een leefbare planeet.
Klik op de cover om het boek in het Nederlands te bestellen.
Vroeger was alles een meent: het land, de lucht, het water, de biodiversiteit, de bossen, muziek, het klimaat… alles was onze gezamenlijke verantwoordelijkheid. Zijn these is dat in de loop van de vele millennia er steeds aan de meent onttrokken is door het te privatiseren en er geld voor te gaan vragen. Dat neemt steeds extremere vormen aan, zoals bijvoorbeeld patenten op leven. De grenzen van wat er nog uit de meent te halen valt zijn bijna bereikt. Dat vormt een groot probleem voor het kapitalisme, want er komt hoe dan ook een einde aan groei – alles wat te monetariseren valt, is al gemonetariseerd.
Eisenstein is er geen voorstander van het industriële deel van onze samenleving achter ons te laten, maar om het te gebruiken voor het herstel van de planeet. Ik durf te betwijfelen of dit realistisch is gezien het tempo waarmee het klimaat verandert. Wel ben ik een groot voorstander van zijn idee om zoveel mogelijk weer terug te krijgen in de meent. Alles waar het kapitalisme geen grip op kan krijgen, kunnen we behouden voor de toekomst. En uiteindelijk komt het systeem volledig tot stilstand en zullen we weer een geefeconomie hebben – en daarmee ook een egalitaire samenleving waarin we weer echt verbinding met elkaar voelen. En ook hij zegt dat we daar bij voorkeur vandaag nog mee moeten beginnen. Ik ben er in 2013 mee begonnen en dat bevalt uitstekend!
Titel: Sacred Economics
Ondertitel: Money, Gift, and Society in the Age of Transition
Auteur: Charles Eisenstein
Uitgever: Evolver/North Atlantic Books
Jaar: 2011
Aantal pagina’s: 469
Taal: Engels of Nederlands
ISBN-13: 978-1583943977