Dit artikel verscheen in november 2011 op Gevoelvoorhumus.nl.
Leestijd: ongeveer negen minuten
“Er is niets mis met de drang oneindig veel te willen ontvangen van het leven. Maar de bron van vreugde van dit ontvangen droogt op, wanneer we ophouden met geven. Niets van wat we dan nog ontvangen, vult de leegte van ons hart”. Uit: De Kabbalist
Geert Kimpen is auteur van De Kabbalist, De geheime Newton, Rachel, of het mysterie van de liefde, Stap voor Stap enMaak goud van je leven en nu ook De Prins van Filettino.
Marc Siepman: U schrijft in Het is tijd voor een revolutie over uw verbijstering over het wereldnieuws en het stilzwijgen van het volk. Uit de reacties onder het artikel blijkt dat u veel bijval krijgt en weinig weerstand ontmoet. Toch lijkt er weinig te gebeuren in Nederland. De occupy-beweging is slechts mondjesmaat aan het doordringen in het Nederlandse straatbeeld. Wat is er volgens u nodig om mensen in beweging te krijgen om onze met bloed, zweet en tranen verkregen rechten te behouden? Of: hoe voorkom je dat mensen in de fase van ontkenning blijven hangen?
Geert Kimpen: Er zijn drie redenen denk ik waarom tot op heden mensen nauwelijks in actie komen. Ten eerste lijkt het nog ver weg van ons eigen bedje. De discussie wordt gevoerd door politici en economen in mooie maatpakken waarin de meesten van ons zich nauwelijks in herkennen. Ze hebben het over grootheden als miljoenen, miljarden en zelfs biljoenen, en geen normaal mens kan zich daar een voorstelling van maken. De enige boodschap die doordringt is dat er iets ernstigs aan de hand is, maar niemand kan nog uitleggen wat precies. We worden ontzettend bang gemaakt voor het instorten van Euro en de Europese Gemeenschap, en daarom denken we; daar kan ik niets aan veranderen; laten we maar hopen dat die slimme mensen dat oplossen. We leveren onze toekomst aan hen uit. De tweede reden is dat we het nog niet werkelijk voelen. Tenminste de meesten onder ons. We lijden nog geen honger. We moeten nog niet echt bezuinigen. We hoeven nog niet werkelijk dingen te laten die we belangrijk en essentieel vinden. Ik ben bang dat dit sneller zal veranderen dan we denken. Dat in heel hoog tempo heel grote aantallen mensen gaan voelen wat onze persoonlijke consequenties zullen zijn van het enorme spel dat nu wordt opgevoerd. Maar misschien is dat niet slecht; want dan pas zullen we bereid zijn in actie te komen. En de derde reden dat we passief het nieuws ondergaan op de televisie, is dat er nog geen alternatief is. In het nieuws zien we alleen vertegenwoordigers van het oude denken. Mensen die ons bezweren dat we de toestand moeten houden zoals die is. Dat we een euro moeten blijven hebben, dat we in de Europese gemeenschap moeten verbonden blijven, dat banken moeten blijven bestaan, dat het hele systeem moet blijven zoals het is. Ik ben van het tegendeel overtuigd. Ik geloof dat deze instorting van het systeem ons de kans geeft opnieuw te beginnen. Een nieuw systeem van de grond af op te bouwen. Een systeem gebaseerd op eerlijkheid, rechtvaardigheid, solidariteit. Geen virtuele wereld met virtueel geld maar een werkelijke economie gebaseerd op dingen die bestaan en die er toe doen. En daar moeten wij, de mensen die wel bewust zijn dat onze generatie op dit moment aan de vooravond staat van ‘zijn derde wereldoorlog’ nu aan werken. We moeten alternatieven formuleren. Een nieuw systeem. Een nieuwe manier van denken. Een nieuwe munt. Een nieuw systeem van bankieren. Een nieuwe economie. We hebben de kans nu de wereld radicaal ten goede te veranderen.
Voordat u Rachel schreef, was u verlamd. U zat als een zombie achter de computer omdat u het boek dat u had geschreven niet goed genoeg vond maar het niet beter kon maken. Uw dochter zorgde voor de omslag: gewoon door er te zijn. Denkt u dat de liefde voor onze kinderen de sleutel zal zijn die ons tot actie laat overgaan?
Ik geloof absoluut dat onze kinderen onze belangrijkste motivatie zijn om het niet op te geven en apathisch in onze stoel te blijven zitten. Ook al zijn we geïmponeerd door het nieuws en de rampspoed die voorbij trekt; we kunnen het toch niet accepteren dat onze huidige leiders letterlijk biljoenen uitgeven om een vehikel in stand te houden dat zijn beste tijd heeft gehad? Biljoenen euro’s om een systeem te redden dat we niet meer willen? Biljoenen euro’s om banken in stand te houden, die er een zootje van gemaakt hebben, die de boel belazerd hebben, die koelbloedig slimme criminele constructies bedacht hebben. Waarom zouden wij die schuld willen betalen? Waarom moet de rekening van schulden waar wij niet om gevraagd hebben, schulden waar we zelf ook nog eens het slachtoffer van geweest zijn, bij ons gelegd worden? Dat is toch de wereld op zijn kop. Maar het meest verbijsterende is dat we daar de toekomst van onze kinderen mee hypothekeren. Zij zullen nog tientallen jaren lang, misschien wel hun verdere leven, de schulden moeten afbetalen van de rotzooi die onze generatie er van gemaakt heeft? Dat kan toch niet. Onlangs stond er een klein artikeltje in de krant over een Grieks 11 jarig jongetje. Hij voelde zich schuldig dat de leiders van zijn land er zo’n rotzooi van gemaakt hadden, en dat zijn land nu zoveel problemen aan Europa bezorgde. Tegelijkertijd werd hij ontmoedigd bij de gedachte dat hij een leven lang in de schulden zou zitten hierdoor. Dus had hij een oplossing bedacht. Hij schreef aan een Griekse krant; mijn land heeft geen geld, maar wij hebben wel heel veel zon. Als we nu zonnepanelen bouwen; dan kunnen we met die zonne-energie misschien onze schuld afbetalen? Een briljante, simpele en ontroerende oplossing. Omwille van onze kinderen moeten we tot actie komen. Het is onacceptabel dat zij een leven lang zich krom zullen moeten werken omwille van de stommiteiten van de generatie van hun ouders. En net zoals ik mezelf bij mijn nekvel greep, om met alle kracht die ik had mijn boek af te maken, toen ik besefte dat ik dit verplicht was aan mijn dochter Zonneke, zo denk ik dat we allemaal bij onszelf de kracht kunnen vinden door naar onze kinderen te kijken. Als we het niet omwille van onszelf doen, dan op zijn minst toch omwille van hen.
U bent een verhalenverteller. Hoe denkt u over de rol van verhalen om andere of nieuwe visies omtrent onze samenleving uit te drukken en te verwoorden? Is uw ervaring dat mensen eerder in een verhaalvorm mee kunnen dan in een puur intellectueel discours met dezelfde strekking of wordt het dan terzijde gelegd als fictie?
Ik geloof inderdaad eerder in de kracht van een verhaal, dan in de overtuiging van een discours. In een verhaal kan je je, als het goed geschreven is, identificeren, waardoor het op een dieper niveau raakt en beklijft. In een verhaal kan je ook veel meer nuancering en tegenkleuren laten zien, waardoor je als lezer zelf gaat nadenken, hoe jij zou reageren in bepaalde situaties. Verhalen zijn vaak waarachtiger dan de werkelijkheid. Dat is dan ook de reden dat ik sta te popelen om een roman te schrijven met als thema geld, economie en rijkdom. Ik heb het nog even heel druk met lezingen, maar hoop zo snel mogelijk aan de slag te kunnen. (Noot: dit boek verschijnt 28 mei 2013 en heet De Prins van Filettino).
Onze voedselvoorziening is verstrengeld geraakt met de groei-economie. Gecombineerd met piekolie (het opraken van de goedkope, makkelijk winbare olie), klimaatverandering, de groeiende macht van de multinationals zoals Monsanto en door industriële landbouw vernietigde bodemvruchtbaarheid hebben we geen voedselzekerheid meer. Met de opmars van Goldman Sachs in de Europese politiek en het afbraakbeleid van ons kabinet is het de vraag of er nog democratie is. Waar zit volgens u de grootste kwetsbaarheid in het westerse systeem?
De kwetsbaarheid zit in de menselijke hebzucht, die in ons allen in meerdere of mindere mate aanwezig is. We zijn in een stroomversnelling van consumeren terecht gekomen, aangewakkerd door een kapitalistisch systeem, dat ons voortdurend verleid om weer nieuwe en andere dingen aan te schaffen. Nu worden we met zijn allen keihard terug gefloten. Het systeem is op drift geslagen. Het systeem kan alleen maar veranderen, als wijzelf veranderen. Wij zelf zijn het probleem, en de mogelijke oplossing. Het probleem met armoede is dat je het nauwelijks kunt invoelen als je het zelf niet meemaakt. Als iemand zegt dat hij buikpijn heeft, kun je in het beste geval denken dat dit best vervelend is, maar je kunt zijn buikpijn niet voelen. Het voordeel is dat we binnenkort met heel veel ‘buikpijn’ zullen hebben. Dat is de enige manier waarop we werkelijk bereid zullen zijn te veranderen. De revolutie begint bij onszelf. We hoeven ons niet langer op te stellen als schapen die geleid worden door onze politieke leiders die het grote belang dienen van industrie, banken en geld. We kunnen nu voor een nieuw systeem kiezen. Laat ze maar vergaderen in Brussel. Laat ze maar oplossingen verzinnen die wij niet willen. Geen enkele burger heeft zin tientallen jaren te gaan werken om de schulden af te betalen van mismanagement van banken en landen. Wij kunnen er vandaag voor kiezen in een nieuw systeem te geloven, een systeem van eerlijkheid, solidariteit en verantwoordelijkheid.
Er is een groeiende groep mensen die de hebzucht al voorbij is. Ze weigeren dingen nieuw te kopen, ze geven hun overschotten gratis weg en ze wonen soms gratis. Deze mensen, de krakers bijvoorbeeld, worden door de samenleving als uitzuigers gezien terwijl ze in de voorhoede van duurzaamheid lopen. De aandacht van de media gaat echter vooral naar de business as usual-duurzaamheid. Hoe verander je volgens u de focus van de media?
Het merendeel van de media is helaas oerconservatief. Ook al lijken ze de uiterlijke glans van hip en links te hebben, denk aan programmamakers zoals Pauw en Witteman, in werkelijkheid geven ze alleen aandacht aan oude, gevestigde ideeën. Enkel oude mastodonten worden aan hun tafel uitgenodigd, die de gangbare meningen komen verkondigen. Of bekende Nederlanders waarvan niemand meer weet waarvoor ze ook al weer bekend waren, en die over alles en nog wat hun mening mogen verkondigen. Dit is één van de ernstige blokkades voor verandering. We worden massaal gehersenspoeld. Naar welke programma’s kijkt de ‘denkende mens’ namelijk? Naar De Wereld Draait Door, Nieuwsuur, en Pauw en Witteman. Zij zijn fundamenteel voor de opvoeding van de mens, maar sussen ons eigenlijk in slaap. De jongste dagen kwam Youp van ’t Hek met een column waarin hij zich beklaagde over hoe wij met asielzoekers omgaan. Dan merk je dat er wel opeens interesse is. Maar Youp is natuurlijk, als multimiljonair, de laatste die geloofwaardig over een duurzame samenleving kan praten, of een samenleving zonder het grote graaien. Dus de enige manier om de aandacht van de media te vangen, is door massaal en aanhoudend protest. Wanneer genoeg mensen blijvend protesteren tegen deze gang van zaken, dan kan het niet genegeerd worden. Helaas is het Occupy model, zoals in Nederland plaats vindt, daar niet overtuigend genoeg voor. Occupy is nu vooral tegen, maar het gaat er nu ook om waar we voor zijn. Ik denk dat we stilaan op het punt aanbeland zijn waarin de meeste mensen genoeg hebben van de Europese Gemeenschap, en genoeg hebben van een Euro die kost wat kost overeind moet gehouden worden, terwijl het ons letterlijk biljoenen kost. Dus wat we willen is heel simpel. We willen kleinschaligheid. We willen een nieuwe munt. We willen kleine, eerlijke banken, zonder rente. We willen weer zelf kunnen beslissen, en niet dat er ergens ver weg in Brussel over onze hoofden heen beslist wordt. Waar wachten we nog op? We moeten nu lef hebben. Nu onze eigen bank oprichten, onze eigen munt, een parallelle werkelijkheid creëren naast de bestaande werkelijkheid, en laten zien dat we dit durven, en dat het werkt. Het is allemaal niet zo ingewikkeld. Maar het ontbreekt ons aan lef.
In Wintersprookje vertelt u al dat het kabinet ons een hongerwinter instuurt door zich uitsluitend te richten op het proberen overeind te houden van een falend economisch systeem. We moeten dus zelf kleinschalig aan de slag om zo meer veerkracht in onze samenleving te creëren, los van het kapitalisme. Dit is wat Transition Towns Nederland sinds 2008 beoogt. In andere landen slaat dit beter aan dan in Nederland. Het vertrouwen dat de overheid het allemaal weer rechtbreit is in Nederland blijkbaar erg groot. Hoe ziet u uw gezin, Nederland en de wereld over 10 jaar?
Ik had zelf nog niet eerder van Transition Towns gehoord, maar het is een geweldig idee en initiatief. Ik geloof dat we allemaal snakken naar kleinschaligheid na de vloedgolf van globalisering. We willen het terug kunnen snappen, we willen terug zaken kunnen doen met mensen die we kennen, een bankdirecteur die onze naam kent, en ons een leven lang volgt. En inderdaad zelf terug contact met de aarde. Zelf ons eten gedeeltelijk verbouwen, of op zijn minst afnemen bij de plaatselijke boeren. En daar liggen de mogelijkheden. We moeten durven het heft in eigen handen te nemen, en luid of stil ‘nee’ zeggen tegen het vlaggenschip dat onze leiders tegen wil en dank varend willen houden. Meer en meer denk ik dat het een zegen zou zijn als de Euro instort, en we vanuit die chaos zelf een nieuwe maatschappij met elkaar creëren. Ik hoop dat we daar de moed voor hebben. Ik vind ons allen nog steeds erg mak, terwijl het toch niemand kan ontgaan dat we op ramkoers liggen.
Ook ik wil mezelf heruitvinden. Naar mijn eigen zaken kijken met zelfkritiek, en wie weet wel een nieuw land zoeken waar ik Zonneke, mijn dochter, een toekomst wil geven. In dit land, met deze leiders, deze media, en wij zelf die wel veel roepen maar weinig doen, voel ik me minder en minder thuis.
Als de Euro instort, wat in vele opzichten beter is voor ons allemaal, hebben we wel een probleem met onze voedselvoorziening. Die is bijna volledig afhankelijk van goedkope olie. Onderzoek heeft uitgewezen dat het herstellen van de natuurlijke vruchtbaarheid van de landbouwgronden in de wereld klimaatverandering kan verzachten of zelfs terugdraaien en tegelijkertijd de voedselzekerheid vergroot. Dit wordt wel de postmoderne groene revolutie genoemd. Wat doet u zelf om uw voedselzekerheid te vergroten? Heeft u gevoel voor humus?
Ik zelf heb geen letterlijk gevoel voor humus, in de betekenis dat ik zelf ergens een groententuintje onderhoud. Ik heb wel gevoel voor humus in de betekenis dat ik denk dat we weer voor directe voedselvoorziening moeten gaan. Ik woon in het groene hart van Nederland, omringd door vele landbouwers. Ik zou het geweldig vinden als zij onze directe voedselleveranciers werden. Dat de Albert Heijn niet vol lag met fruit en groenten en producten die van over de hele wereld worden ingevlogen. Maar dat we gewoon weer het ritme van de natuur volgen, en eten wat de natuur ons brengt per seizoen. Het is krankzinnig hoe voedsel over de wereld heen versleept wordt, voedselvoorraden vernietigd worden om schaarste te behouden. Ik geloof dat de directe natuur in iedere leefomgeving op aarde voldoende kan voorzien in voedsel. De natuur heeft per definitie overvloed. Maar dan moeten we wel goed voor de natuur zorgen.
—
Daags na het afsluiten van dit interview publiceerde hij Brief aan onze leiders. En enkele dagen daarna las Marianne Thieme de brief voor in het kader van het debat over de agenda van de Europese Top. In 2013 verscheen het boek waar hij na dit interview mee begon: De Prins van Filettino. Ook startte hij de beweging BASTA.