Misschien herken je dit wel: je hebt een bepaalde overtuiging, maar je hebt het gevoel dat je de enige bent omdat je het niet duidelijk kan maken aan een ander. Je probeert het wel eens, maar je merkt dat het niet resoneert.
Als je dan een boek leest van iemand met dezelfde overtuiging, dan is het niet alleen een feest van herkenning, maar een gevoel van thuiskomen. Je voelt je op slag minder alleen, minder gek en je bent gewapend met een veelheid aan nieuwe krachtige argumenten en verhalen.
The Moneyless Manifesto is bijzonder overtuigend geschreven. Het is niet theoretisch, zoals veel boeken over economie, maar het is een verslag van tweeënhalf jaar leven zonder geld. En anders dan bij veel andere alternatieve economieën kun je hier vandaag mee beginnen en kun je ook meteen resultaat boeken. Ik kan daar uit de eerste hand verhalen over vertellen; iedereen die meedoet kan er verhalen over vertellen en zo kan het als een lopend vuurtje de wereld over. Want het leuke is: het kost geen cent.
Wat Mark Boyle betoogt is heel simpel, maar voor veel mensen onvoorstelbaar. Hij noemt datgene waarin wij verkeren de gelddelusie. Ga maar na: duizenden jaren leefde de mens zonder geld, maar diegenen die in een op geld gebaseerde economie leven kunnen zich in het geheel niet voorstellen te kunnen overleven zonder geld. Het lastige is dat het een zichzelf vervullende voorspelling is: geld schept een afstand tussen mensen in een gemeenschap, omdat er een illusie van afgescheidenheid gecreëerd wordt. Je bent voor je water, voedsel, muziek, gezelligheid enzovoort niet meer afhankelijk van je gemeenschap, maar van bedrijven. En die moet je met geld betalen. En met dat geld vernietigen ze de ecosystemen die hun producten gratis zouden kunnen leveren. Alleen maar om hun winst te verhogen. Dit systeem houdt zichzelf in stand, omdat het naast ecosystemen ook de gemeenschapszin vernietigt.
Het gekke is natuurlijk dat onze voorouders hebben toegestaan om onze eerste levensbehoeften te monetariseren, maar dat is natuurlijk heel geniepig gegaan en met de nodige propaganda (reclame is nu eenmaal propaganda). Maar als morgen aangekondigd zou worden dat iedereen voor zijn zuurstof moet gaan betalen, hoeveel gaan er dan de straat op? We zijn eraan gewend geraakt dat dingen geld kosten. Maar dat is de delusie: het kost geen geld, het is gemonetariseerd.
Wat prachtig naar voren komt in dit boek is de leugens die we dag na dag voor waar aannemen. Zeep maakt de huid droog, terwijl je van water alleen ook schoon wordt zonder het ecosysteem dat je huid is te vernietigen. Waarom gebruiken we het dan? Omdat de reclames zeggen dat we anders gaan stinken. Maar dat zeggen ze zodat ze ons ook weer smeerseltjes kunnen aansmeren om de huid te herstellen. Alles uiteraard op chemische basis.
Maar goed, dit is natuurlijk maar een klein voorbeeldje. Op grote schaal pikken we dezelfde leugens, over oorlogen, de economie en ook op het gebied van voeding. De grootste leugen is misschien wel dat we afhankelijk zijn van industriële landbouw om de bevolking te voeden. De chemieconcerns zijn bezig onze volledige voedselvoorziening te monopoliseren en krijgen daar alle steun voor. Het gebruik van pesticiden is schadelijk voor de bodem en een gevaar voor de gezondheid van alle levende wezens. Het kromme is dat, net als bij de zeep, mensen ziek worden door een kapitalistisch systeem en dat die mensen bij een dokter komen die medicijnen voorschrijft die gemaakt worden door dezelfde chemieconcerns.
Het tweede stuk van het boek gaat heel concreet in op de vraag hoe je nou eigenlijk kan leven zonder geld. Het antwoord is dat je alleen geldloos kan leven door onze allesvernietigende beschaving achter je te laten en te streven naar eenheid met de natuur. Dat zal de meesten een stap te ver zijn, maar je hoeft niet van de ene op de andere dag geldloos te gaan leven, er zijn vele tussenvormen mogelijk die je veerkracht zullen vergroten zonder dat je inboet op je levensgeluk.
Wat frappant is: ik kan de schaduwzijdes noemen van alle aspecten van wat wij beschaving noemen, maar boeken blijf ik machtig mooi vinden. En alhoewel Mark graag een geldloze economie nastreeft, verwijst hij naar een enorme bups boeken. Ondanks dat dat verre van geldloos is. En dat is ook waar ik nog steeds met volle overtuiging in investeer…
Titel: The Moneyless Manifesto
Ondertitel: Live well – Live rich – Live free
Auteur: Mark Boyle
Uitgever: Permanent Publications
Aantal pagina’s: 304
Taal: Engels
ISBN: 978-1-85623-101-5